بررسی ظرفیت های همکاری اقتصادی خراسان رضوی با چین | فرصت چینی برای اقتصاد خراسان

به گزارش شهرآرانیوز؛ چین امروز نه تنها دومین اقتصاد بزرگ جهان، بلکه یکی از اثرگذارترین بازیگران عرصه تجارت و سرمایه گذاری جهانی است؛ کشوری که روابط اقتصادی آن با ایران، طی سال‌های اخیر، به عنوان وزنه‌ای مهم در توسعه همکاری‌های بین المللی کشورمان شناخته می‌شود. در این میان، خراسان رضوی با ویژگی‌های منحصربه فردش می‌تواند حلقه‌ای کلیدی در زنجیره همکاری‌های اقتصادی ایران و چین باشد.

موقعیت جغرافیایی ویژه استان در مسیر کریدور‌های ترانزیتی، مرز مشترک با کشور‌های آسیای میانه، برخورداری از ظرفیت‌های گسترده صنعتی، معدنی و کشاورزی، همچنین جایگاه ممتاز در حوزه گردشگری زیارت و سلامت، همه عواملی هستند که اهمیت این پیوند را دوچندان می‌کنند. 

از سوی دیگر، قرارگرفتن ایران در مسیر «ابتکار کمربند و جاده» چین، فرصت‌های تازه‌ای برای استان‌هایی همچون خراسان رضوی فراهم آورده است؛ فرصت‌هایی که می‌تواند نه تنها صادرات و سرمایه گذاری خارجی استان را رونق دهد، بلکه نقش ایران را در شبکه راهبردی ارتباطی شرق و غرب تقویت کند. به همین دلیل، بررسی ظرفیت‌های همکاری اقتصادی میان چین و خراسان رضوی، تنها یک موضوع محلی یا منطقه‌ای نیست، بلکه بخشی از یک راهبرد کلان ملی و حتی بین المللی محسوب می‌شود که آینده‌ای متفاوت برای تجارت، تولید و اشتغال در استان ترسیم می‌کند.

طی روز‌های اخیر خبر‌هایی درباره حضور یک هیئت اقتصادی از چین در مشهد و نشست آن‌ها با استاندار خراسان رضوی منتشر شد؛ نشستی که در آن ظرفیت‌های استان و محور‌های استراتژیک برای همکاری اقتصادی با طرف چینی مورد بحث قرار گرفت. این نخستین بار نیست که چنین تعاملاتی شکل می‌گیرد؛ پیش‌تر نیز هیئت‌هایی از چین به خراسان رضوی سفر کرده بودند و در مقابل، نمایندگانی از استان به چین اعزام شده‌اند.

در این رفت وآمد‌ها بار‌ها موضوعاتی مانند مذاکره، قرارداد‌های فاینانس و طرح‌های مشترک مطرح شد؛ برخی از آن‌ها به سرانجام نرسید و برخی دیگر همچنان در انتظار اجرا باقی مانده است. اکنون پرسش اصلی این است که این جلسه تا چه اندازه به سرمایه گذاری واقعی منجر خواهد شد؟ پاسخ آن هنوز روشن نیست، اما در شرایطی که چین یکی از مهم‌ترین شرکای اقتصادی ایران به شمار می‌رود، برگزاری چنین نشست‌هایی اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند.

بر همین اساس، در این گزارش به بهانه نشست اخیر، ظرفیت‌های اقتصادی خراسان رضوی برای همکاری با طرف چینی و نیز چالش‌های پیش روی این مسیر بررسی شده است.

۵ محور برای همکاری

در این نشست پنج محور اصلی برای همکاری مشترک مورد تأکید قرار گرفت که به طور خلاصه به آن اشاره می‌کنیم. نخست، موضوع انرژی‌های خورشیدی بود که با توجه به ظرفیت بالای استان، می‌تواند زمینه‌ای مناسب برای سرمایه گذاری و انتقال فناوری را فراهم کند. دومین محور، صنایع فولاد است که اجرای پروژه تولید ورق فولادی در شهرستان فریمان به عنوان حلقه پایانی زنجیره این صنعت، از سوی استان پیشنهاد شد.

سومین زمینه همکاری، انتقال گاز ترش از ترکمنستان به ایران و استفاده از ظرفیت پالایشگاه شهید هاشمی نژاد سرخس بود که با مشارکت یا فاینانس طرف چینی قابل اجراست. در بخش چهارم، توسعه زیرساخت‌های حمل ونقل از جمله تکمیل «کریدور جاده کمربند» و ایجاد شهر فرودگاهی مشهد مطرح شد. درنهایت، ارتقای نقش خراسان رضوی در شبکه حمل ونقل بین المللی و توسعه تجارت منطقه‌ای نیز به عنوان محور پنجم همکاری پیشنهاد شد.

اعداد و ارقام از ظرفیت اقتصادی چین چه می‌گویند؟

عماد رجحانی، کارشناس بازار چین است. او در گفت‌و‌گو با شهرآرا با اشاره به ظرفیت‌های خراسان رضوی از نقش محوری این استان در تقویت روابط اقتصادی با استان‌ها و ایالات مختلف چین می‌گوید. به گفته این کارشناس در تحلیل بازار، دو مؤلفه «اندازه» و «پویایی بازار» ابتدا بررسی می‌شوند.

رجحان توضیح می‌دهد: چین با نزدیک به ۱۱ درصد از واردات جهان و بازاری به ارزش ۲۵۵۶میلیارد دلار، دومین بازار بزرگ جهان است و در سال۲۰۲۳، ۱۴.۳درصد کالای مورد نیاز سایر کشور‌ها به ارزش ۳۴۰۰میلیارد دلار را تأمین کرده است. از منظر پویایی نیز چین طی دو دهه اخیر رشدی فراتر از میانگین جهانی تجربه کرده و جزو اقتصاد‌های پیشرو جهان باقی مانده است.

او ادامه می‌دهد: اقتصاد چین به تنهایی هم تراز با مجموع اقتصاد ۲۷کشور عضو اتحادیه اروپاست و برخی از استان‌های آن به اندازه یک کشور توسعه یافته، تولید ثروت دارند. از همین رو، زمانی که حتی از همکاری با یک استان در چین سخن می‌گوییم، باید این مقیاس‌ها و ظرفیت‌های واقعی را در نظر داشته باشیم.

فرصت گسترده در تجارت با چین

این کارشناس در حوزه بازار چین می‌گوید: درباره چین، باید توجه داشته باشیم که این کشور هم سبد صادراتی متنوعی دارد و هم گروه محصولات وارداتی گسترده‌ای. سؤال اصلی این است که کدام کالا‌های صادراتی چین در فهرست نیاز‌های ما قرار دارند و از سوی دیگر، آیا کالا‌هایی که چین وارد می‌کند، در سبد صادراتی ما جای دارند. نقاط اشتراک در زمینه تجاری می‌توانند مبنای همکاری باشند.

او با اشاره به اینکه صادرات به چین روندی چالش برانگیز دارد می‌افزاید: با توجه به وسعت چین و جمعیت یک ونیم میلیارد نفری آن و اینکه برخی استان هایش جمعیتی برابر با کل ایران دارند، تقریبا می‌توان گفت که این کشور توانایی واردات و صادرات تقریبا همه کالا‌ها را دارد؛ بنابراین باید مزیت‌های رقابتی خود را مدنظر قرار دهیم.

این مزیت‌ها چیست؟ اولویت ما در واردات و صادرات کالا و همکاری مشترک با این کشور چیست؟ در ادامه صحبت‌های رجحانی در پاسخ به این سؤال‌ها را می‌خوانید.

گیاهان دارویی و زعفران

خراسان رضوی با تولید انبوه زعفران، پسته و محصولات باغی، می‌تواند بازار‌های چین را هدف قرار دهد. تقاضا برای محصولات سالم و ارگانیک در چین طی یک دهه اخیر پیوسته افزایش یافته و گیاهان دارویی جایگاه ویژه‌ای در فرهنگ این کشور دارند. نیاز روزافزون چین به کالا‌های غذایی و فراوری شده، فرصت مناسبی برای صادرات محصولات صنایع تبدیلی استان ایجاد می‌کند.

در بین گیاهان دارویی زعفران با توجه به فرهنگ غذایی و دارویی در چین، جایگاه خوبی دارد. اکنون زعفران ایران در بازار چین دست بالا را دارد که باید آن را حفظ کنیم.

مواد معدنی و سنگ آهن

یکی از مهم‌ترین گروه‌های کالایی که از استان خراسان رضوی به چین صادر می‌شوند سنگ آهن است. با توجه به نیاز شدید چین و سرمایه گذاری این کشور در حوزه فولاد، تقاضای زیادی در این زمینه وجود دارد که حتی قیمت جهانی را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این در حالی است که خراسان رضوی ظرفیت مناسبی در تولید سنگ آهن دارد.

چین شریک مناسب برای توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر

چین همچنین ظرفیت بزرگی در تولید انرژی خورشیدی دارد و بزرگ‌ترین پارک‌های خورشیدی جهان در این کشور واقع شده‌اند؛ تجربه و بهره گیری از واردات پنل‌های خورشیدی می‌تواند برای ما مفید باشد. استان سین کیانگ در چین با دارابودن بزرگ‌ترین پارک انرژی خورشیدی جهان و وجود کارخانه‌های تولید پنل‌های خورشیدی می‌تواند شریک مناسبی برای خراسان رضوی در زمینه توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر باشد. این همکاری می‌تواند شامل «تأمین صفحات خورشیدی»، «انتقال فناوری و تجربه» و «سرمایه گذاری مشترک» باشد.

در ادامه حتما بخوانید ذخایر ارزی و تجارت خارجی کشور مطلوب است | جنگ هیچ مشکلی برای تولید و تجارت کشور ایجاد نکرد

از ماشین آلات صنعتی تا لوازم یدکی

بدیهی است که چین از نظر صنعتی قدرت درخور توجهی دارد. اگر در خطوط تولید بخواهیم نوسازی کنیم، بهره گیری از ماشین آلات و تجهیزات ساخت چین می‌تواند مقرون به صرفه و مفید باشد. حتی در زمینه لوازم یدکی خودرو، با توجه به اینکه چین یکی از بزرگ‌ترین تأمین کنندگان بازار خودرو‌های خارجی در ایران است، ظرفیت همکاری وجود دارد.

از خام فروشی به سمت افزایش ارزش افزوده حرکت کنیم

تاکنون بیشتر صادرات ما به چین حجم درخور توجهی نداشته و در حدود ۵۵ تا ۶۰میلیون دلار بوده است که عمدتا خام فروشی است، شامل مواد معدنی مانند سنگ آهن، کروم، مس و... همچنین گیاهان دارویی، انجیر، پسته و...

در یک کلام، توسعه همکاری با چین باید مبتنی بر پاسخ به این سؤال باشد که «چه کالا‌های دیگری می‌توانیم صادر کنیم؟» هدف ما باید حرکت به سمت صادرات کالا‌هایی با ارزش افزوده بالاتر باشد.

یک کمربند، یک جاده

البته همکاری با چین صرفا در حوزه تجارت محدود نمی‌شود؛ یکی از نکات مهم، موضوع ابتکار «یک کمربند، یک جاده» و کریدور‌هایی است که از ایران می‌گذرد. ما باید از این فرصت بهره ببریم و برنامه‌ای همه جانبه برای توسعه داشته باشیم، نه فقط در حوزه حمل و نقل، بلکه در زنجیره‌های ارزش مرتبط، تا ظرفیت‌های مناسبی در خراسان رضوی ایجاد کنیم و این استان را به یک گرانیگاه قابل اعتماد تبدیل کنیم.

همچنین خراسان رضوی با میراث معنوی و جاذبه‌های طبیعی خود می‌تواند «بسته‌های گردشگری ترکیبی» برای جریان مسافر و توسعه مبادلات ارائه کند.